Mà riêng về mặt lý trí, tôi phải công bằng nhận sự ưu thắng của họ. Sự khôn ngoan của Tạo hóa đã chuẩn bị sẵn cho bạn trai những cơ quan riêng biệt và một tâm hồn khả dĩ giúp họ làm cha, bảo đảm hạnh phúc gia đình. Nói đến đời sống tinh thần bạn trai mà không bàn hai thứ đầu óc nầy của họ thì bỏ một lỗ trống to.
Họ lại la ồn lên bên cạnh người cao tuổi là kẻ thường ngại trước những lời nói thiếu dè dặt, nhỏ nhẹ. Những điều mà bạn trai tu hành được thế lại bằng tươi trẻ, tinh tế, cao thượng. Đó là dấu hiệu bạn trai có tâm hồn cao cả.
Cái câu: Công cha như núi thái sơn Thương hại để đến thương yêu và thương yêu đến tội lỗi không xa lắm. Tập cho tinh thần sống thánh thiện lúc ở một mình cũng như lúc sống tập thể.
Trong giới bạn trai, có lắm kẻ kết bạn thân nhau chỉ vì điểm ưa thích tán tỉnh bạn gái, bàn các éo le của ái tình. Lòng họ mở ra rộng hải hồ để rước bằng hữu. Khi đã đọc các mục trên, chắc bạn không ngạc nhiên lắm khi đọc nhận xét rất đúng nầy của Mendousse.
Trong nhiều trường nam nữ học chung, tôi thấy có nhiều bạn gái lợi dụngtính quãng đại nầy của bạn trai. Đối với họ không có gì bi quan. Mà từ chỗ phẫn uất đến chỗ phản động chỉ còn một bước gần.
Hồi nhỏ, không để ý gì, muốn làm gì thì làm. Nhưng chương trình kỳ cục có đâu trong cốt tủy họ cứ việc thỉnh thoảng thi hành. Sự thánh thiện của lương tâm nên họ đầu hàng cuộc đời.
Họ không phải nguôi tình yêu mẹ, nhưng bây giờ họ không còn đem hết tâm hồn vào sự quyến luyến bên gối mẹ như lúc còn măng. Những cuộc gặp gỡ với bạn gái, làm cho bạn trai thích các lối chào hỏi, chuyện vãn, giúp đỡ nhau. Bạn trai độ 11, 12 tuổi tuy hay xao lãng vì ham chơi.
Thường người ta xúi thanh niên đả đảo cái gì cũ, nêu lên tinh thần nhựt tân. Ta thấy có nhiều cơ quan giáo dục mà trong đó nhà giáo dục chỉ sống phớt ngoài da với một số bạn trai. Phải chơi với bạn theo tiên ngữ của nhà bác học Trương Vĩnh Ký: Tin tin, Phòng phòng.
Nền giáo dục hiện giờ thì thiếu đủ chuyện. Ngay ở thời cổ mà Cicéron viết: Không có ai khiêu vũ mà không say túy lúy hay điên cuồng. Họ mê say tin tưởng vào sự trường tồn của các hình thức trang sức.
Vì lẽ đó, tình tâm giao của bạn trai có tính chất bồng bột, xao xuyến, mịt mờ. Họ tuân kỷ luật vì coi kỷ luật là một phương thế giựt cấp bằng, mua chức vị xã hội để nuôi thân, nuôi vợ, nuôi chồng, nuôi con và tạo cảnh gia đình ấm cúng trong ích kỷ. Bổn phận nhà giáo dục là tìm hiểu căn góc bạn trai, soi đường sáng cho họ, giúp đỡ họ chiếm đoạt, bảo tồn chân lý.